De aarde is onze blauwe planeet: de oceanen zijn haar naamgenoot. Maar juist dit prachtige, schijnbaar eindeloze blauw wordt bedreigd door overmatige zeevervuiling. Elke minuut belandt een hele vuilniswagen vol plastic in zee. Dit is momenteel opgelopen tot ongeveer 90 miljoen ton - een onvoorstelbare massa. En elk jaar komt daar nog eens zo'n 10 miljoen ton bij. Alleen maar plastic. En dan is er nog ander afval van andere materialen. Als je alles optelt, ligt er bijna 150 miljoen ton afval in zee. We moeten dus onmiddellijk in actie komen en effectieve maatregelen nemen tegen de vervuiling van de zee! Als surfers ligt dit ons bijzonder na aan het hart.

Verontreiniging van de oceanen: oorzaken

Nu zijn we meteen in het onderwerp van de vervuiling van de zee met plastic gesprongen. Dat ligt voor de hand, want plastic is verantwoordelijk voor ruim 75 procent van de zeevervuiling. Maar er zijn - helaas - nog andere materialen en stoffen die de oceanen vervuilen en bijdragen aan de vervuiling van de zee. Al deze rommel heeft zich nu zelfs ontwikkeld tot drijvende vuilniseilanden. Er zijn er momenteel wereldwijd vijf, waarvan de Great Pacific Garbage Patch er één is, die zo groot is als Duitsland, Spanje en Frankrijk samen. Ongelooflijk, nietwaar? Maar het wordt nog erger: volgens schattingen ligt 70 procent van het zwerfvuil op de oceaanbodem. We zien als het ware pas het topje van de ijsberg als het gaat om vervuiling van de zee - en die is al verschrikkelijk. Maar we mogen bij deze cijfers niet wanhopen; we moeten actie ondernemen. Daartoe willen we eerst de verschillende soorten mariene verontreiniging in detail bekijken, zodat we vervolgens oplossingen kunnen aandragen.

Zeevervuiling: plastic is de trieste koploper

Als we het hebben over plasticvervuiling in de oceanen, horen we vaak over de tijd die nodig is om verschillende plastic voorwerpen af te breken. Ongeveer 500 jaar voor een plastic fles, ongeveer 200 jaar voor plastic verpakkingen. Helaas zijn deze cijfers verwarrend omdat: Plastic breekt NOOIT af. Het ontbindt slechts in fragmenten die mettertijd steeds kleiner worden (microplastics/nanoplastics). En dit is wat de dingen echt slecht maakt. Want bij dit proces komen talloze chemicaliën vrij die nu de zee vervuilen. Bisfenol A, ftalaten (weekmakers) of vlamvertragers komen zo in de voedselketen terecht en beïnvloeden de hormonen en de genetische opmaak van zeedieren en uiteindelijk ons organisme. Wij eten immers regelmatig vis uit deze oceanen.

Van plastic zakken tot microplastics

En nu we het toch over voedselopname hebben: Dieren eten het plastic dat in de oceanen ronddrijft. Terwijl ze verstrikt raken in de grote stukken, bijvoorbeeld plastic zakken, en sterven, krijgen ze de zojuist beschreven kleine stukjes binnen. Ofwel slikken ze die in, ofwel verstopt het plastic hun maag en spijsverteringskanaal. Het resultaat: de dieren sterven in doodsnood, vrijwel uitgehongerd met een volle maag. Volgens deskundigen treft dit jaarlijks meer dan een miljoen zeevogels, meer dan 100.000 zeezoogdieren en talloze vissen. Helaas ontstaan microplastics niet alleen als grote stukken plastic versplinteren, maar zitten ze ook verstopt in veel alledaagse dingen:

• Slijtage van autobanden
• Wassen van plastic textiel (synthetische microvezels)
• Cosmetische producten
• Wasmiddelen, reinigingsmiddelen en schoonmaakproducten
• Slijtage van asfalt
• Afschuring van sport- en speelplaatsoppervlakken
• Schuren van schoenzolen
• En er zitten zelfs microplastics vast in het Noordpoolijs, dat de oceanen binnenkort nog meer zal vervuilen door het snelle smelten.

Zeevervuiling door visnetten

Het klinkt misschien op het eerste gezicht verwaarloosbaar, maar het is een groeiend probleem wat betreft de vervuiling van de zee. Alleen al in de Oostzee gaan jaarlijks tot 10.000 netten of delen van netten verloren. Deels gebeurt dit onbedoeld, maar deels gooien vissers hun kapotte netten gewoon in zee in plaats van ze weg te gooien. Deze netten drijven ongecontroleerd in zee... en gaan gewoon door met vissen. Zeezoogdieren raken er niet in verstrikt en verdrinken. En er hoopt zich extra afval op.

De olievervuiling in de zee neemt ook toe.

Laten we van plastic overgaan naar een andere enorme oorzaak van zeevervuiling: olie. De grootste milieurampen zijn veroorzaakt door vervuiling van de zeeën door olie - hetzij door ongelukken bij offshore olieboringen of bij het vervoer van olie, hetzij door neergestorte schepen of door olieafval dat opzettelijk in zee is gedumpt. Velen van ons herinneren zich ongetwijfeld het ongeval op het olieplatform Deepwater Horizon in de Golf van Mexico. Meer dan tien jaar na deze ramp is er aan de oppervlakte geen vervuiling meer te zien. Maar op diepte is de zeebodem nog steeds vervuild. Deze zeeverontreiniging is onzichtbaar voor ons, net als de volgende: chemicaliën.

Chemicaliën - de onzichtbare rotzooi in de zee

Meststoffen, pesticiden en chemicaliën vormen een ware cocktail van vergif in de zee. Er zijn al meer dan 100.000 chemicaliën ontdekt in de zee of in haar bewoners. Het probleem is dat veel van deze verontreinigende stoffen, net als plastic, niet kunnen worden afgebroken. Ze blijven eeuwig in zee en stapelen zich geleidelijk op tot steeds hogere concentraties. Het bestrijdingsmiddel DDT of de brandvertrager PCB zijn daar goede voorbeelden van. Daarnaast zijn er zware metalen die ook niet kunnen worden afgebroken. Zij tasten het immuunsysteem, de voortplanting en dus de algemene gezondheidstoestand van de zeebewoners aan. Vooral walvissen, die onderaan de voedselketen staan, worden door deze zeeverontreiniging getroffen. Hun vlees bevat vaak extreem hoge gehaltes aan gifstoffen.

Maar hoe komen deze chemicaliën überhaupt in de zee terecht?

Bijvoorbeeld door de afspoeling van meststoffen. Deze spoelen van akkers naar rivieren en komen zo in zee. Daar veroorzaken ze algenbloei, waardoor het zuurstofgehalte in het water afneemt. Veel zeedieren stikken daardoor. Dit voorbeeld toont aan dat er veel onderlinge relaties zijn in het mariene ecosysteem, waarvan we sommige nog niet in detail kennen. Als een onderdeel kapot gaat, brengt dat een hele reeks onvoorspelbare kettingreacties op gang. Dit leidt zelfs tot het ontstaan van grote dode zones in de zee. Daar is geen leven meer mogelijk door de vervuiling van de zee. Dit treft bijvoorbeeld delen van de Golf van Mexico, maar ook delen van de Oostzee. Bovendien komen chemische stoffen vaak per ongeluk in zee terecht, hetzij bij de productie, het gebruik of de verwijdering ervan via de waterkringloop.

Verontreiniging van de zee door toenemende geluidsoverlast

Eén aspect van mariene verontreiniging wordt zelden genoemd, maar neemt wel toe: geluidsoverlast. Steeds meer enorme schepen en onderzeeërs doorkruisen de wereldzeeën en stoten harde geluiden uit. Dit klinkt nu misschien banaal, maar iedereen die ooit in de buurt van een luchthaven heeft gewoond, weet welke stress lawaai veroorzaakt. Veel ongewervelde dieren lopen daardoor celbeschadigingen op en worden steeds kleiner. Maar ze zijn een belangrijke bron van voedsel voor ander zeeleven, wat uiteindelijk het hele ecosysteem verstoort. We hadden dit punt van mariene verontreiniging al eerder opgemerkt, maar in dit geval moet het echt herhaald worden: zelfs een klein deeltje kan grote gevolgen van mariene verontreiniging veroorzaken doordat het in het ecosysteem verdwijnt.

Verontreiniging van de zee: oplossingen

Nu we de belangrijkste oorzaken van de verontreiniging van de zee hebben vastgesteld, hebben we de gevolgen van de verontreiniging van de zee in kaart gebracht. Dan kunnen we nu overgaan tot de verschillende oplossingen om de mariene verontreiniging in te dammen. Dit is natuurlijk een drieluik van afvalverwijdering, afvalvermijding en bescherming van de oceanen. Helaas kunt u als particulier veel van deze maatregelen niet beïnvloeden. Maar u kunt meer doen dan u denkt, want ieder van ons kan zijn steentje bijdragen aan het voorkomen van zeevervuiling.

Beschermde gebieden creëren & wetten aanscherpen

De extra vervuiling van de wereldzeeën kan worden voorkomen of beteugeld door passende beschermende maatregelen. Dergelijke projecten tegen mariene verontreiniging bestaan al wereldwijd. Men zou kunnen denken dat ze slechts een druppel op een gloeiende plaat zijn. Maar laten we liever positief denken en ze zien als een sprankje hoop of het begin van een nieuwe manier van denken. Een van die mariene beschermingsprojecten is het Tun Mustapha Park voor de kust van Maleisië. Hier is de aanpak om een groot gebied duurzaam te beheren met betrokkenheid van alle inwoners. Meer dan 80.000 mensen leven er en vangen elke dag 100 ton vis - maar onder duurzame omstandigheden. De verantwoordelijken in Mozambique volgen een soortgelijke aanpak. Daar zorgen no-catchzones ervoor dat de visbestanden zich kunnen herstellen. Met dit concept kunnen de vissers op middellange en lange termijn zelfs meer en grotere vis vangen. Natuurlijk zijn niet alleen natuurbeschermingsorganisaties belangrijk voor dergelijke projecten tegen mariene verontreiniging; ook politici moeten zich ermee bemoeien. Wetten tegen zeevervuiling, bijvoorbeeld om afval en chemicaliën op te ruimen, om olieboringen te verbieden, maar ook om beschermde zones te creëren, moeten door de desbetreffende regering worden uitgevoerd en ook door lokale bedrijven worden gesteund.

Verzamelen, verzamelen en nog eens verzamelen

Het afval dat nu al ronddrijft moet weg, dat is duidelijk. Iedereen kan zijn steentje bijdragen. U loopt op vakantie langs het strand en ontdekt een plastic zak? Neem hem mee en gooi hem netjes weg. Dat kan natuurlijk ook op grote schaal. Er zijn al veel organisaties die gespecialiseerd zijn in het verzamelen van afval in de oceaan of op stranden om de vervuiling van de zee tegen te gaan. Je hebt vast wel eens gehoord van het werk van The Ocean Cleanup of OceanMata. Hier wordt het afval per kilo of zelfs per ton verzameld en opgeruimd. Als surfers zijn wij bijzonder enthousiast over deze inzet en werken daarom al enige tijd samen met OceanMata tegen de vervuiling van de zee. Voor elk balance board dat we verkopen, steunen we OceanMata bij het ophalen van minstens 1 kilo plastic uit de zee. Op deze manier hebben we al meer dan 6.000 kilo plastic kunnen opsporen. Dit is onze kleine bijdrage aan de strijd tegen oceaanvervuiling.

En het belangrijkste punt: vermijd plastic

Natuurlijk is het nog effectiever dan afval inzamelen om te voorkomen dat het überhaupt ontstaat. Het mooie is dat je hier actief kunt worden, het is aan jou om in actie te komen! "Think global, act local" mag dan inmiddels een afgezaagd motto zijn, het blijft belangrijk - vooral als het gaat om zeevervuiling. Daarom vragen wij u om producten te kopen die vrij zijn van vervuilende stoffen, duurzaam en gemakkelijk te repareren zijn. Vooral als het gaat om kleding en cosmetica (trefwoord: microplastics) heb je bij elke aankoop de keuze en bepaal je dus als consument mee hoeveel plastic er bij de productie wordt gebruikt. En ook bij andere producten is het relatief eenvoudig om ervoor te zorgen dat het product en de verpakking plasticvrij zijn. Overigens geven wij wat dat betreft ook graag het goede voorbeeld: zowel de wahu-verpakking als onze Balance Boards zijn plasticvrij.